Verschenen in Bres Magazine, maart 2018

Veel relaties zijn gebouwd op afgescheidenheid; een ‘ik’ hier en een ‘ik’ daar die met elkaar in verbinding proberen te zijn. Het afgescheiden ik, het ego leeft in een staat van onvervuldheid en heeft allerlei ideeën over hoe een relatie zou moeten zijn. Dat zorgt voor projectie; ik probeer dan een relatie te hebben met iets wat ik buiten mezelf projecteer. Met alle behoefte, verwachtingen en onoprechtheid van dien. Ik heb dan voornamelijk een relatie met mijn eigen ideeën over de ander in plaats van met de ander. In zo’n relatie kan er geen werkelijk samen-zijn bestaan, geen echte en oprechte communicatie. Er is dan hooguit communicatie tussen twee conditioneringen.

Het ‘ik’ kan eigenlijk per definitie niet eerlijk en oprecht zijn. De staat van onvervuldheid waarin hij leeft gaat gepaard met wantrouwen, controle, manipulatie. Om te verbinden met de ander denkt hij te moeten sturen, zodat er aan het beeld voldaan wordt wat hij van de relatie heeft. De ander is echter gewoon zoals hij of zij is en kan nooit aan dat beeld voldoen. Het ‘ik’ krijgt dus regelmatig reality checks; het wordt geconfronteerd met het feit dat liefde of vriendschap zich niet laat sturen.

Liefde is de afwezigheid van het ‘ik’ met al zijn belangen. Ego is verzet tegen liefde en het kan dus ook niet weten hoe liefde zich binnen een relatie zal manifesteren, omdat hij er de hele tijd met verwachtingen, ideeën en fantasieën tussen zit. Liefde is in simpele termen gewoon dat wat is en wat ik doe is die natuurlijke staat verstoren door mijn controledrang.

Liefde is al vervuld in zichzelf, en heeft het dus ook niet nodig dat ik als persoon oprecht of niet oprecht ben. Toch lijkt het er op een normaal menselijk niveau op dat oprechtheid tussen mensen de connectie tussen hen versterkt. Dat heb ik vaak genoeg ervaren in een voorgaande relatie. Ik merkte keer op keer dat mijn toenmalige vriendin zich het sterkst tot me aangetrokken voelde op de momenten dat ik open en eerlijk was, zonder defensiemechanismen en zonder de inmenging van de manipulatieve ego-figuur. Het zorgde er vaak voor dat de afstand die er daarvoor nog was tussen haar en mij in één klap overbrugd werd en er direct en intiem contact ontstond.

Al vrij jong leert een kind bepaalde patronen aan om te overleven, om ergens bij te kunnen horen, niet teveel af te wijken, bevestiging te krijgen. Maar we hebben allemaal onze schaduwzijde, onze donkere, minder leuke of ‘zwakke’ kanten. We zijn geneigd om te denken dat we die kanten moeten verbergen zodat mensen van ons houden. Maar mensen waarderen het uiteindelijk meer als je die kanten bloot durft te leggen. Wanneer ik laat zien wat er werkelijk in me omgaat, weten mensen dat ik oprecht ben en dat ze me dus kunnen vertrouwen. Ik hou mezelf niet verscholen, er is geen verborgen agenda. Ik laat mijn intenties, wensen, verlangens, angsten en emoties zien, het is ‘out in the open’.

Het communiceert dat ik zelf geen probleem maak van die dingen. Oprechtheid versterkt een gevoel van eigenwaarde. Liegen, zaken verdraaien, dingen verzwijgen en dergelijke holt dat besef van eigenwaarde juist uit. Het verschil tussen die twee kan ik voelen. Wanneer ik oprecht ben, voel ik me sterk, waarachtig, in lijn met wie ik in essentie bent. Tegelijk geeft het de ander ook de ruimte om zich te laten zien zoals hij of zij is. Als ik geen houding aanneem, hoeft de ander dat ook niet te doen.

Het ‘ik’ gelooft iets te bereiken door zich te verschuilen, door manipulatie en controle maar werkt alleen maar de patronen bij de ander in de hand die hij eigenlijk niet wilt. Doordat ik niet oprecht ben, versterk ik alleen maar wantrouwen en afstand bij de ander. Ego is bang om de ander kwijt te raken door oprecht te zijn, maar raakt de ander juist veel eerder kwijt door het tegenovergestelde.

Relaties en liegen gaan niet goed samen. Maar uiteraard is er altijd een goede reden te verzinnen om niet oprecht te zijn. Iets gedaan willen krijgen, mijn zin krijgen, liever aardig gevonden willen worden dan de waarheid vertellen… Ook kan ik mezelf voorhouden dat iets beter is voor de ander, terwijl het in werkelijkheid vooral beter is voor mezelf.

Oprechtheid en kwetsbaarheid kan gemakkelijk weer verworden tot een houding, een manipulatieve rol. Dan sta je evenmin op de ‘plaats’ waar je werkelijk bent. Je voelt het, je weet het wanneer je in lijn bent met wie jij bent en van daaruit communiceert. Oprecht communiceren wil trouwens niet zeggen dat je altijd alles vertelt wat er in je omgaat. Het gaat erom vanuit welke ‘plek’ je iets wel of niet vertelt. Communiceer je vanuit het ‘ik’ met al zijn maniertjes of vanuit waarheid?

Waarachtig zijn laat mensen ontspannen; ze weten dat ze van me op aan kunnen. En het belangrijkste is dat ik zelf weet en ervaar dat ik echt bent, dat ik trouw ben aan mezelf, aan datgene wat waar is voor mij. Daardoor ben ik in de eerste plaats leuk voor mezelf. De behoefte dat iemand anders me leuk, aantrekkelijk of aardig vindt, wordt daarmee van secundair belang. Ik voel me vanuit zelfliefde sterk genoeg om het ook prima te vinden als iemand niet (meer) bij me wil zijn. Ik hou dan meer van waarheid dan van bevestiging.

Jezelf zijn en daar oprecht uitdrukking aan geven is de grootste gift die je aan jezelf en de ander kunt geven. En als die ander het niet waardeert dat jij jezelf laat zien, dan is het misschien ook beter om geen relatie met die persoon te hebben. Wat is een relatie waarin je niet jezelf kunt zijn, waarin jij niet mag zijn wie je bent?

Het is uiteindelijk alleen de ‘ik’ die niet oprecht is, omdat die van alles nodig denkt te hebben van een ander. Wanneer er geen onvervuldheid is, hoeft een ander niet gemanipuleerd te worden. Er is dan niets te vrezen in relatie met een ander. Wanneer identificatie met een afgescheiden ‘ik’ uit de weg is, kan er werkelijke communicatie en samenvloeiing ontstaan. Er ontstaat dan een geven en ontvangen, een uitwisseling van energie, gevoelens, interesses, humor, gedachten. Een spontaan delen in de vreugde van het bestaan.  © Ludo de Jongh