Verschenen in Bres Magazine, september 2019

Stop trying to control everything and just let go! – Fight Club

Wij mensen zijn het gewend om ons druk te maken om onze leventjes. Althans, velen van ons. Maak ik wel de juiste keuze, doe ik wel wat ik écht wil, wat moet ik doen als er dit of dat gebeurt? In de beleving van het ‘ik’ zijn dit soort vragen heel belangrijk. Het ik is eigenaar van het leven, ‘zijn’ of ‘haar’ leven en moet daar natuurlijk het beste van zien te maken. In de beleving van dat ik bestaat er zoiets als een juiste en een foute keuze, is er een obsessie met het vinden van een doel voor zichzelf, en een niet aflatende anticipatie op wat schijnbaar ‘komen gaat’.

Stel je een hond of een kat voor die op dezelfde manier in het leven zou staan, met zo’n neurotische controledrang. Ik zie zo’n dier zich al over de kin wrijven bij de gedachte ‘zal ik hier blijven liggen of zal ik opstaan?’ of fronsen bij het idee ‘wat als dit gewoon-wandelen nou niet mijn hogere doel in het leven is?’ Of gespannen raken bij het vooruitzicht die aartsvijand op straat weer tegen te komen. Er zijn natuurlijk huisdieren met neurotische trekjes, maar dat is meestal een gevolg van het samenleven met mensen met neurotische trekjes. Van nature is het voor een dier veel simpeler. Blijven liggen of opstaan gebeurt gewoon, de vraag naar een hoger doel (of wat voor doel dan ook) komt niet op en gespannen, bang en/of agressief worden bij het zien of ruiken van een eventuele vijand (of blij en opgewonden worden van een vriendje/vriendinnetje) gebeurt pas wanneer het zover is. Dat is wellicht wat vaak bedoeld wordt met ‘leven in het nu’: leven zonder het druk maken, zonder het commentaar op wat er gebeurt. Een simpelweg laten gebeuren van het leven.

Dat dingen in het leven altijd op zijn plek vallen, werd me een tijdje geleden weer eens duidelijk. Ik schrijf nu al een paar jaar voor dit blad. Een paar artikelen geleden liep ik me op een bepaald moment druk te maken over de vraag of ik het wel op tijd af zou krijgen. Ik had stress, omdat ik nog geen idee had waar ik over moest schrijven. Er kwam geen inspiratie. Totdat ik het tot me door liet dringen dat alle voorgaande artikelen ook op de één of andere manier af gekomen waren. ‘Waarom zou dit artikel zichzelf dan niet vormen?’ bedacht ik me. En natuurlijk, ook dat artikel kwam op papier, en nog op tijd ook. En al was dat niet gebeurd, wat dan nog? M’n punt is: alles in het leven vormt zichzelf, de levenskracht brengt alles voort. Maar wij vertrouwen die levenskracht en de eruit voortkomende levensstroom niet en daarom zijn we geneigd om te denken dat wíj het leven moeten sturen en controleren. Alles wat gebeurd is in je leven, is echter door een samenspel van heel veel factoren tot stand gekomen en weer verdwenen. Je weet dat je op heel veel van die dingen geen invloed hebt gehad, misschien wel op geen enkele. En alles is ‘goed’ gekomen, want je leeft nog. Wonderlijk toch? Trouwens, als ik controle zou hebben, voor dingen kan kiezen, dan zou ik de inspiratie toch wel met mijn eigen wilskracht hebben kunnen forceren? Maar nee, inspiratie (net als alles) krijg je, die maak je niet. Die kwam dus pas toen ik ‘losliet’. Alles werkt beter als de ‘verstoorder’ uit de weg is.

Het leven leeft zichzelf, door ‘jouw’ vorm heen en door talloze andere. Er is alleen maar leven. Wat stuurt dat leven aan? Wat ‘doet’ jouw lichaam ademen? Geen idee. Levenskracht? Wat zorgt ervoor dat de kat, de hond of jij in beweging komt en opstaat? Ja, levenskracht is wel een goed woord ervoor, omdat je met dat woord nog niks weet. En dan bedoel ik kracht in de zin van een kracht die dingen in beweging zet, niet in de zin van een hogere macht. Alhoewel de menselijke geest heel graag in termen denkt van een machtige en aansturende entiteit, die natuurlijk vooral alleen ‘goede’ dingen teweeg brengt. Maar zo’n beeld past meer bij een verdelende en oordelende God waar religies zo van doordrenkt zijn. Bron is misschien een ander goed woord voor levenskracht. Kun je ook niks mee namelijk. Het ‘niets’ dat ‘alles’ schijnbaar in beweging zet, is en blijft een mysterie. En moet niet inderdaad álles in de manifestatie (wat we normaal ‘het leven’ noemen – de dingen die gebeuren) uit dezelfde Bron, uit hetzelfde niets voortkomen of zijn er meerdere bronnen/nietsen? Eén bron voor al het goede en één bron voor al het foute, slechte, onjuiste? Dan ben ik wel benieuwd wie er gaat bepalen wat uit welk niets voort moet komen, want ik verschil toch regelmatig van mening over ‘goed’ en ‘fout’ met mensen (en dat geldt natuurlijk voor iedereen). Misschien kan er een commissie gevormd worden die dat bepaalt?

Dat is maar flauwekul natuurlijk. Eén niets, één levenskracht dus. Die doet dit alles leven, die bezielt of verlevendigt alle levensvormen zou je kunnen zeggen. Alles is energie, alles trilt, niets is ‘dood’ vanuit fysisch perspectief gezien. Die levenskracht brengt situaties en gebeurtenissen voort, gevoelens en gedachten. Evenals creativiteit, activiteit, inzichten, impulsen, noem maar op. Dus wat als je nou gewoon eerst eens kijkt waar die zogenoemde levenskracht heen wil bewegen, waar die ‘jou’ naartoe wil hebben? Dan kun je daarna altijd nog kijken of inmenging of bijsturing nodig of mogelijk is. Je lichaam komt vanzelf in beweging, er worden vanzelf woorden gevormd in jou als er iets gezegd moet worden. En wat betreft een ‘doel’: als er al zoiets bestaat, dan wordt ook dat vanzelf wel duidelijk. Als er een plan klaarligt voor je, om het zo maar te zeggen, dan hoef je daar niet je hersens over te breken. Sterker nog, hoe minder je bezig bent met het ontdekken van een eventueel doel, of een missie, hoe minder je in de weg staat. Hoe kan er iets tot je komen wanneer je er niet bent? Hoe kan een postbode een pakketje aan je geven als je niet thuis bent, omdat je mentaal ergens anders bent? De mind-activiteit is een scherm of een muur waarmee het ik zich afsluit van de totaliteit. En die mind-activiteit is bedoeld om controle over het leven, de totaliteit te hebben of te krijgen. Het is de neurotische neiging van het ik die de natuurlijke flow van het leven lijkt te blokkeren. Je zit in een bioscoop en wilt de film zo graag zien, dat je voor de projector gaat staan.

Het is frustrerend en vermoeiend om een niet aflatende controledrang in jezelf te ervaren. Om iemand te willen zijn in de wereld, gerespecteerd of geliefd te willen worden. Om misschien niet de hele tijd, maar veel van de tijd een achtergrondgevoel van onrust te hebben, omdat je leven (nog) niet zo is als je zou willen. Er is altijd nog wat te doen, iets te verbeteren, iets om aan te werken. Is het ene doel bereikt, dan presenteert het volgende zich alweer. Je gelooft dat je dáár moet zijn, terwijl je continu precies bent waar je zijn moet. Zoals zo mooi in de Cursus in Wonderen staat: ‘zoek, maar vind niet, is het credo van het ego’. En terwijl je druk onderweg bent naar morgen, naar volgend jaar, naar je promotie, naar een geprojecteerd moment van prestatie en succes, fluiten de vogels ergens niet ver van je vandaan op hun gemak, not a care in the world. Al die tijd doen zich allerlei kleine dingen voor rondom je waar je van zou kunnen genieten. Niet omdat dat moet, niet als een mindfulness oefening, maar omdat het is wat er op dit moment is. Genieten zonder reden dus. De hond heeft ook geen reden of zingeving nodig om te spelen, te rennen, te graven.

Je zoekt naar een groter geluk, maar geluk bestaat al in de kleine dingen. Geluk of vervulling is al hier. Terwijl je bezig bent jezelf en je leven tot een succes te maken, zie je niet dat het al een succes is. In staat zijn het wonder van het leven te zien, is succes, is geluk, is vervulling. Het is erin ‘slagen’ om dit-hier-nu werkelijk te zien, het ten volle te ervaren. En je ‘slaagt’ door te mislukken in het zoeken, in het uitreiken naar iets groters, verheveners. Het ‘bijzondere’ is te vinden in het ‘gewone’. Het aanschouwen van het wonder van merels die broodkruimels opeten bijvoorbeeld. Spectaculair! (..als je het écht ziet..) Dat was mijn ‘hoogtepunt’ van afgelopen week, trouwens. Het (geluk, vervulling, of wat het ook maar is) is dus niet iets wat je teweeg brengt, het is wat tevoorschijn komt wanneer de inspanning om het te vinden verdwijnt. Door het wegvallen van de overheersende drang van het ik naar iets anders dan wat hier nu is, laat wat hier nu is zich ten volle aan je zien.

Vervulling is de afwezigheid van ‘zou moeten’, en een samenvallen met wat is. Het is inzien dat het leven zichzelf spontaan vormt. Dat is de rijkdom waar Jezus het waarschijnlijk over had als hij zei dat hij mensen de ‘volheid van het leven’ toewenste. De levenskracht heeft die volheid, die alles-heid voortgebracht, en blijft het voortbrengen, daar hoef je niks voor te doen. Laat je verwonderd zijn door het leven, zoals een hond dat kan zijn, of zoals een klein kind dat kan zijn. Het is dan alsof alles wat je tegenkomt je een knipoog geeft. En jij met een voldane glimlach van herkenning en misschien een traan van dankbaarheid realiseert: ‘ahh, yes, ik zie het..!’  © Ludo de Jongh